Veiligheid op zee: meer dan een reddingsvest!

Een schip in de haven is veilig, maar daar zijn schepen niet voor gebouwd.

Meer weten over de veiligheid in de zeevaart? Lees ons gesprek met Jane Van Huylenbrouck, jurist bij de Directie Scheepvaartcontrole (FOD Mobiliteit en Transport) en voormalig medewerker bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ), en Joeri De Thaye, adviseur bij de directie Scheepvaartcontrole en voormalig scheepvaartinspecteur.

Sinds mensenheugenis staat werken in de zeevaartsector gelijk met avontuur. Het vraagt moed en doorzettingsvermogen. Zeevarenden brengen vaak meerdere maanden door op zee. Het is dan ook belangrijk dat hun veiligheid en gezondheid aan boord van deze schepen wordt gewaarborgd. Dankzij geavanceerde technologieën en internationale regelgeving wordt het leven op Belgische schepen steeds veiliger. We vroegen Jane en Joeri welke maatregelen deze veiligheid op de zeven zeeën garanderen, naast het socialezekerheidsstelsel voor zeevarenden(Nieuw venster).

Veiligheidsrisico’s

Zeevarenden lopen meer kans op arbeidsongevallen daarom is een goede sociale bescherming noodzakelijk. Joeri, voormalig scheepvaartinspecteur, kent de uitdagingen waarmee zeelieden te maken hebben. ‘Het is een 24/7 baan met een hoge werkdruk, (extreme) weersomstandigheden, en soms zelfs piraterij. Zeelieden moeten fysiek zwaar werk verrichten zoals lassen, werken op hoogtes en omgaan met gevaarlijke stoffen.” Jane benadrukt dat er gelukkig een sterke veiligheidscultuur heerst aan boord van de schepen Rederijen en regelgeving ondersteunen die. “Alle bemanningsleden hebben minstens een medische basisopleiding gevolgd en enkelen, waaronder de kapitein, genoten een doorgedreven medische training.”

Internationale wetgeving

Ook regelgeving speelt een rol bij het garanderen van de veiligheid en gezondheid op zee. Jane droeg bij aan de implementatie van de Maritime Labour Convention (MLC) in de Belgische wetgeving. Dit verdrag wil de arbeidsomstandigheden en -voorwaarden van zeevarenden verbeteren. “Door mijn kennis van het sociaal recht in mijn vorige functie als jurist bij de RSZ fungeerde ik als brug tussen enerzijds de DG Scheepvaart (mijn werkgever) en anderzijds de FOD WASO en de RSZ. Hierdoor konden we op een constructieve manier samenwerken en de MLC in onze wetgeving implementeren. Daar ben ik trots op”, vertelt Jane. “Het is belangrijk om alle betrokkenen op een lijn te krijgen en ervoor te zorgen dat de regelgeving niet alleen wordt begrepen, maar ook wordt nageleefd. Een gezonde werkomgeving is een win-winsituatie voor iedereen.”

Scheepvaartinspecteurs

Regelgeving en samenwerking zijn onmisbaar, maar in combinatie met controlemechanismen versterken ze elkaar pas echt. Scheepvaartinspecteurs spelen hierin een belangrijk rol. Zij handhaven de veiligheid en gezondheid aan boord van schepen. Als ervaringsdeskundige benadrukt Joeri dat de rol van een scheepvaartinspecteur veelzijdig is. Naast technische controles, interviewen ze ook de bemanningsleden. “Dankzij die persoonlijke getuigenissen krijgen we een volledig beeld van de dagelijkse leef- en werkomstandigheden en mogelijke verbeterpunten.” De inspecteurs zien er ook op toe dat de bemanning correct wordt betaald en dat hun sociale zekerheid wordt gewaarborgd. Daarnaast controleren ze of schepen voldoen aan nationale en internationale wetgeving voor bouw, uitrusting en milieuvereisten. Ze voeren inspecties uit op Belgische schepen wereldwijd en controleren vreemde schepen die Belgische havens binnenkomen. Zo garanderen ze dat de verschillende conventies en codes worden nageleefd.

Steeds beter

“De evolutie van reddingsmiddelen en de inzet van computertechnologie helpen ons om strengere veiligheidsprocedures te ontwikkelen en preventieve acties te ondernemen.” Jane wijst op de voortdurende verbeteringen in de regelgeving en de toepassing van nieuwe technologieën. “Hoe tragisch het ook klinkt, incidenten leiden vaak tot strengere eisen en aanpassingen in de regelgeving. Daarnaast zijn rederijen verplicht om voortdurend hun procedures te evalueren en te verbeteren om de veiligheid van hun bemanning te waarborgen.”

Mentale gezondheid

Het welzijn en de motivatie van zeevarenden is ook een belangrijk aandachtspunt, vooral tijdens lange reizen. Hoewel dat niet verplicht is, bieden moderne schepen vaak recreatieve voorzieningen zoals tv, karaoke en internet. Maar niet alle schepen beschikken over deze faciliteiten. Sommige vaartuigen zijn nog steeds niet uitgerust met een internetverbinding voor hun bemanning.

Rust en opleidingen

Maar wat kunnen zeevarenden zelf doen? “Voldoende rust nemen. Daarnaast wapenen frequente trainingen en nooddrills hen tegen de voortdurend veranderende omstandigheden op zee.”

De Belgische scheepvaartsector boekt aanzienlijke vooruitgang op veiligheidsvlak. En net zoals schepen gebouwd zijn om te varen, zo is de Sociale Zekerheid voor Zeevarenden(Nieuw venster) er om de nodige bescherming te bieden aan zeevarenden.