Kunnen astronauten aansluiten bij de Overzeese Sociale Zekerheid?

Vorig jaar stelde het Europees Ruimteagentschap (ESA) zeventien nieuwe kandidaat-astronauten voor aan het grote publiek. Slechts vijf van hen zullen ingezet worden als gezagvoerder of bemanningslid aan boord van een ruimtevaartuig. Vorige week begon deze nieuwe groep aan hun eenjarige opleiding.

In het kader van de Internationale Dag van de Ruimtevaart vroegen we ons af hoe de sociale bescherming van deze nieuwe ruimtevaarders eruitziet. En misschien nog belangrijker: kunnen ze bij ons aansluiten?

Sociale bescherming voor astronauten

Omdat een ruimtereis gepaard gaat met specifieke risico’s en uitdagingen hebben verschillende landen en organisaties regelingen getroffen om ervoor te zorgen dat ruimtevaarders kunnen genieten van een degelijke sociale bescherming.

Een van de belangrijkste onderdelen is het luik medische zorg. Tijdens hun opleiding worden kandidaat-astronauten getraind om te kunnen functioneren in extreme omstandigheden. Het risico op medische klachten is dan ook groot, denk maar aan ruimteziekte, stralingsschade, enz.

Een tweede belangrijk aspect van de sociale zekerheid voor astronauten is de financiële ondersteuning. Ze riskeren vaak hun leven en gezondheid tijdens hun missies, daarom is het cruciaal dat ze kunnen rekenen op een goed inkomen en passende pensioenvoorzieningen.

Tot slot is er ook de psychologische ondersteuning. Ruimtereizigers kunnen te maken krijgen met stress en eenzaamheid tijdens hun missie. Om hen te helpen deze uitdagingen aan te gaan, wordt er vaak psychologische ondersteuning geboden, zoals regelmatige communicatie met familie en vrienden, en toegang tot therapeuten en andere professionals in de geestelijke gezondheidszorg.

Maar hoe wordt deze bescherming concreet geregeld binnen Europa?

Toepassing principe werkland

Het Europees Ruimteagentschap (ESA) heeft een uitgebreid socialezekerheidsprogramma voor zijn werknemers. Het omvat een reeks voordelen zoals invaliditeitsuitkeringen en een ziektekosten- en pensioenverzekering. Bovendien kunnen Europese astronauten ook in aanmerking komen voor socialezekerheidsuitkeringen in het land waar zij wonen. Als een astronaut bijvoorbeeld in Spanje woont, heeft hij recht op uitkeringen volgens het Spaanse socialezekerheidsstelsel. De exacte details van het programma variëren afhankelijk van het land waar de ruimtevaarder woont en van zijn arbeidsovereenkomst.

En hun aansluiting bij de OSZ?

Een van de belangrijkste aansluitingsvoorwaarden van de OSZ is: werken buiten de Europese Economische Ruimte, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Als we dit principe letterlijk toepassen op de situatie van Europese astronauten, kunnen we concluderen dat zij zich tijdens een ruimtereis buiten Europa bevinden en dus kunnen aansluiten.

Maar in de praktijk is dit niet zo evident, want ze bevinden zich niet continu in de ruimte en werken over het algemeen in een land binnen Europa. Daarnaast is hun werksituatie uniek en verdienen ze dan ook een uniek socialezekerheidsplan dat hen optimaal beschermt tegen de uitdagingen die het heelal voor hen in petto heeft.

Bron: ESA's class of 2022 astronaut candidates start basic training (in het Engels)(Nieuw venster)