De reddingsvest van Jack

Een schip in de haven is veilig, maar daar zijn schepen niet voor gebouwd.

Al sinds mensenheugenis staat werken in de zeevaartsector gelijk aan een avontuur dat moed en doorzettingsvermogen vereist. Zeevarenden brengen gemakkelijk zeven maanden voltijds door op zee. Het is dan ook belangrijk dat hun veiligheid en gezondheid aan boord van deze schepen wordt gewaarborgd. Dankzij geavanceerde technologieën en internationale regelgeving wordt het leven op Belgische schepen steeds veiliger. We vroegen Jane en Joeri welke maatregelen deze veiligheid op de zeven zeeën garanderen, naast het socialezekerheidsstelsel voor zeevarenden(Nieuw venster).

Veiligheidsrisico’s

Zeevarenden worden gemakkelijker blootgesteld aan arbeidsongevallen omdat ze zowel leven als werken op dezelfde locatie. Daarom is sociale bescherming noodzakelijk. Joeri, voormalig scheepvaartinspecteur, begrijpt de uitdagingen waarmee zeelieden te maken hebben. ‘Het is een 24/7 baan met een hoge werkdruk, (extreme) weersomstandigheden, en soms zelfs piraterij. Daarnaast moeten ze fysiek zwaar werk verrichten zoals lassen, werken op hoogtes en omgaan met gevaarlijke stoffen.’ Jane benadrukt dat er gelukkig een sterke veiligheidscultuur heerst aan boord van schepen, ondersteund door zowel rederijen als regelgeving. ‘Alle bemanningsleden aan boord hebben minstens een medische basisopleiding gevolgd en enkele, waaronder de kapitein, genoten een doorgedreven geneeskundige training.’

Internationale wetgeving

Naast een uitgebreide opleiding, speelt regelgeving ook een rol bij het garanderen van de veiligheid en gezondheid op zee. Jane droeg bij aan de implementatie van de Maritime Labour Convention (MLC) in de Belgische wetgeving. Deze conventie zet in de eerste plaats de minimumvereisten uiteen voor de manier waarop zeevarenden moeten worden behandeld. Zo werden er regels opgesteld in verband met lonen, arbeids- en rusttijden, sociale zekerheid, enz. ‘Door mijn kennis van het sociaal recht in mijn vorige functie als jurist bij de RSZ fungeerde ik als brug tussen enerzijds DG Scheepvaart (mijn werkgever) en anderzijds FOD WASO en de RSZ. Hierdoor konden we op een constructieve manier samenwerken en de MLC in onze wetgeving implementeren. Daar ben ik trots op.’ Jane onderstreept de kracht van samenwerking tussen verschillende partijen om de veiligheid en gezondheid in de scheepvaart te garanderen. 'Het is belangrijk om alle betrokkenen op één lijn te krijgen en ervoor te zorgen dat de regelgeving niet alleen wordt begrepen, maar ook wordt nageleefd. Een gezonde werkomgeving is een win-winsituatie waar iedereen van profiteert.'

Scheepvaartinspecteurs

Regelgeving en samenwerking zijn dus onmisbaar, maar in combinatie met controlemechanismen versterken ze elkaar pas echt. Scheepvaartinspecteurs spelen hierin een belangrijk rol. Zij handhaven de veiligheid en gezondheid aan boord van schepen. Als ervaringsdeskundige benadrukt Joeri dat de rol van een scheepvaartinspecteur veelzijdig is. Naast technische controles, worden de bemanningsleden ook geïnterviewd. ‘Er is ruimte voor de persoonlijke ervaringen van de zeevarenden, wat helpt om een volledig beeld te krijgen van de dagelijkse werkomstandigheden en mogelijk verbeterpunten.’ De inspecteurs beoordelen de leef- en werkomstandigheden aan boord en zien erop toe dat de bemanning correct wordt betaald en dat hun sociale zekerheid wordt gewaarborgd. Daarnaast controleren ze of schepen voldoen aan nationale en internationale wetgeving voor bouw, uitrusting en milieuvereisten. Ze voeren inspecties uit op Belgische schepen wereldwijd en controleren vreemde schepen die Belgische havens binnenkomen. Zo garanderen ze dat de verschillende conventies en codes worden nageleefd.

Een geluk bij een ongeluk

‘De evolutie van reddingsmiddelen en de inzet van computertechnologie helpen ons om strengere veiligheidsprocedures te ontwikkelen en preventieve acties te ondernemen.’ Jane wijst op de voortdurende verbeteringen in de regelgeving en de toepassing van nieuwe technologieën. ‘Hoe tragisch het ook klinkt, incidenten leiden vaak tot strengere eisen en aanpassingen in de regelgeving. Daarnaast zijn rederijen verplicht om voortdurend hun procedures te evalueren en te verbeteren om de veiligheid van hun bemanning te waarborgen.’

Mentale gezondheid

Het welzijn van zeevarenden is ook een belangrijk aandachtspunt, vooral tijdens lange reizen. Moderne koopvaardijschepen bieden vaak recreatieve voorzieningen zoals tv, karaoke en internet om de bemanning te helpen ontspannen, maar niet alle schepen beschikken over deze faciliteiten. Sommige vaartuigen zijn nog steeds niet uitgerust met een internetverbinding voor hun zeevarenden. ‘Hoewel er geen verplichting is voor specifieke recreatieve voorzieningen, zien we dat veel rederijen deze toch aanbieden om het welzijn en de motivatie van de bemanning te bevorderen.’

Blijf betrokken

Maar welke rol spelen zeevarenden zelf? ‘Het is belangrijk om voldoende rust te nemen. Daarnaast wapenen frequente trainingen en nooddrills de zeevarenden tegen de voortdurend veranderende omstandigheden op zee.’

De Belgische scheepvaartsector boekt dus aanzienlijke vooruitgang. En net zoals schepen gebouwd zijn om te varen, zorgt de Sociale Zekerheid voor Zeevarenden(Nieuw venster) ervoor dat deze personen hun job met de nodige bescherming kunnen uitoefenen.