Vrouwen in de zeevaart

Gesprek met Tabitha Van de Weyer, oud-student van de Antwerp Maritime Academy, over haar droom van een carrière op zee, en Bert Strobbe van de Sociale Zekerheid voor Zeevarenden.

Vrouwen zijn nog steeds ondervertegenwoordigd in de maritieme sector en maken volgens de International Labour Organization wereldwijd 2% uit van het personeelsbestand. In België doen we het een beetje beter. “Uit recente cijfers (2022) blijkt dat 3,5% van de tewerkgestelde zeevarenden onder de Belgische sociale zekerheid vrouwen zijn,” aldus Bert Strobbe.

Ter ere van de International Day for Women in Maritime, spraken we met Tabitha Van de Weyer. Zij is een voormalige student van de Antwerp Maritime Academy(Nieuw venster) (AMA, voorheen bekend als Hogere Zeevaartschool) en heeft de ambitie om een succesvolle carrière in de maritieme sector uit te bouwen. "Als je droomt van een carrière als zeevarende, moet je er zeker voor gaan. Laat je niet afschrikken door het mannelijke overwicht."

Opleiding tot zeevarende

Na het afronden van het secundair onderwijs koos Tabitha voor de zeevaartschool. “Die keuze lag niet meteen voor de hand, maar ik ben nu zeker dat dit de juiste keuze voor mij was.” Ze trad op deze manier uit haar comfortzone. “Ik had voorheen geen ervaring met schepen en niemand in mijn familie werkte in de zeevaart, maar dat heeft me niet weerhouden om de opleiding te volgen.”

Ondertussen beëindigde Tabitha de vierjarige opleiding. “Tijdens deze studie leer je over verschillende aspecten van de zeevaart en krijg je wetenschappelijke vakken zoals wiskunde, natuurkunde, zeevaartkunde, kaartlezen en regelgeving. Daarnaast zijn er vakken als maritiem recht, geneeskunde, brandbestrijding en telecommunicatie. Naast het theoretische gedeelte is er ook ruimte voor de praktische toepassing van de opgedane kennis. In het eerste jaar gaan alle studenten bijvoorbeeld een maand aan boord van de Dar Młodzieży om kennis te maken met het leven aan boord van een schip.”

Het praktijkgedeelte gebeurt niet alleen op zee. Op de AMA zijn er ook simulators. Zo is er een simulator waar de brug van een schip is nagemaakt. “We kunnen leren hoe het is om bijvoorbeeld te varen in de drukbezochte Dover Strait. In het derde en vierde jaar leerde ik via een simulator ook hoe de systemen van gas-, olie-, en chemicaliëntankers werken.”

Als je droomt van een carrière als zeevarende, moet je er zeker voor gaan. Laat je niet afschrikken door de dominante aanwezigheid van mannen

De wereld rond

In het eerste jaar van de opleiding maakte Tabitha kennis met het leven aan boord tijdens een reis naar Vigo in Spanje met de Dar. “Na drie dagen in de haven voeren we terug naar Antwerpen. Deze ervaring was onvergetelijk en smaakte naar meer.” Haar volgende avontuur was aan boord van de T/S Rupel, een Belgische gaffelschoener , waarmee ze samen met medestudenten van de Antwerp Student Fleet drie weken naar Denemarken reisde.

"Als masterstudent ging ik opnieuw aan boord van de Dar. Deze keer als coach van een groep eerstejaarsstudenten. De tocht ging naar A Coruña in Spanje. Tijdens deze vaart begeleidde ik mijn team."

In juni 2022 studeerde Tabitha af en kreeg ze de kans om haar eerste echte contract aan boord van een schip te tekenen bij Ponant, een Franse cruisemaatschappij. “Bij deze cruiseschip exploitant heb ik ondertussen twee contracten gedaan: een van drie maanden (oktober-januari) en een van twee maanden (februari-april). Aan boord help ik voornamelijk de officier bij het uitvoeren van zijn taken. Daarnaast doe ik mee met de wacht op de brug en assisteer ik ook bij andere zaken. Deze ervaring gaf me de kans om mijn praktische vaardigheden aan te scherpen en mezelf te ontwikkelen als toekomstig officier.”

Zeegewenning: stage op zee

Om als officier te mogen werken aan boord heb je twaalf maanden vaartijd nodig die je tijdens of na de opleiding dient te behalen. “Zeven maanden worden verdiend door het oefenen via simulators en andere lessen.” De resterende vijf maanden moet je dan nog werken aan boord van een schip.

Bert Strobbe van de Sociale Zekerheid voor Zeevarenden pikt hierop in: “het probleem is dat studenten aan de AMA vaak geen 12 maanden vaartijd behalen tijdens hun studies waardoor ze met een beperking op de arbeidsmarkt komen. Hieraan komt de Sociale Zekerheid Zeevarenden (RSZ) tegemoet door het toekennen van een vergoeding aan studenten die tijdens hun vakantieperiodes een zeereis ondernemen om zo de resterende vijf maanden te bekomen. Dit is een investering in hun toekomst. Zo zijn ze voldoende gewapend wanneer ze op de arbeidsmarkt terechtkomen.” Als we Tabitha hierover informeren geeft ze aan nog nooit gehoord te hebben over deze regel. “Veel studenten zijn niet op de hoogte van het begrip ‘zeegewenning’ en dienen daarom geen aanvraag in bij de Sociale Zekerheid voor Zeevarenden(Nieuw venster). Mocht er intensiever gecommuniceerd worden over wat zeegewennig precies is en welke subsidies eraan vasthangen, dan zouden studenten er meer gebruik van maken. Het lijkt me de ideale vakantiejob.”

Volgens Bert Strobbe is ‘zeegewenning’ een maatregel die geldt voor alle student-zeevarenden ongeacht hun nationaliteit, die studeren aan de Antwerp Maritime Academy.” Op dit moment zit de Sociale zekerheid voor Zeevarenden samen met de partners in de maritieme sector om te bekijken hoe we informatie over de zeegewenning beter kunnen verspreiden onder de studenten.

In de zomer van 2022 nam Tabitha samen met haar zus deel aan de Tall Ships' Races(Nieuw venster). Aan boord van de Morgenster, een Nederlands zeilschip, voer ze naar Aalborg in Denemarken. “Deze ervaring telde niet mee als vaartijd, maar het was een unieke kans om deel te nemen aan een zeilwedstrijd met oude zeilschepen van over de hele wereld!”

Carrièrekansen binnen de maritieme sector

Na het afronden van de opleiding zijn er diverse loopbaanmogelijkheden. “Zo kan je ervoor kiezen om aan boord van een schip te gaan werken of aan land te werken.”

"Ik zou graag op zee willen werken. Maar blijf je liever aan wal, dan zijn er ook mogelijkheden. Je kan dan bijvoorbeeld inspecties op schepen uitvoeren of de functie van havenkapitein bekleden."

Werken op zee geeft je de kans om de wereld te zien en nieuwe culturen te ontdekken.

En als je besluit om aan boord te werken van een schip, zoals Tabitha, zijn er talloze schepen waarop je aan de slag kan. Zo kan je terecht op bagger-, container- en cruiseschepen. Maar ook op tankers en kabelleggers.

Kortom, met een diploma in de zeevaart liggen de carrièrekansen voor het rapen.

Vrouwen in de maritieme sector

De maritieme sector is nog steeds voornamelijk mannelijk zoals de inleiding al deed vermoeden. Maar er zijn steeds meer meisjes die interesse tonen en aan de opleiding beginnen. Ongeveer 15% vrouwen volgen de opleiding aan de Antwerp Maritime Academy.

“Wat ik graag zou meegeven aan vrouwen die een opleiding/job overwegen in de maritieme wereld: er is vraag naar goed opgeleide mensen in verschillende functies en dat staat los van je gender. De sector biedt veel kansen om te groeien en jezelf te ontwikkelen. En niet te vergeten: werken op zee geeft je de kans om de wereld te zien en nieuwe culturen te ontdekken. Dus als je avontuurlijk bent ingesteld en houdt van een uitdaging, dan is de maritieme sector zeker iets voor jou!”

De toekomst lacht Tabitha toe. Wij wensen haar alvast veel succes met het verwezenlijken van haar droom!

• Overzeese Sociale Zekerheid: In België is de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) verantwoordelijk voor de sociale zekerheid van zeevarenden.
  Zeevarenden hebben recht op dezelfde sociale zekerheidsvoordelen als andere werknemers, maar er zijn specifieke regels en procedures voor hen vanwege de aard van hun werk.
  Meer informatie: www.international.socialsecurity.be/seafarers/nl(Nieuw venster)
• Gaat u varen onder een vreemde(2) vlag? Dan kunt u aansluiten bij de Overzeese Sociale Zekerheid. Zo blijft uw sociale zekerheid gegarandeerd.
  Meer informatie: www.overzeesesocialezekerheid.be/nl/contact.html

• Zeegewenning: Maritieme studenten kunnen zich aanmelden voor een zeegewenningsreis. Tijdens deze periode aan boord van een zeeschip wordt de student vertrouwt met zowel de fysieke als mentale aanpassingen aan de levensstijl en de werk- en leefomstandigheden op een schip, zoals de beperkte ruimte, de lange periodes van afzondering, het onregelmatige werkpatroon en de wisselende weersomstandigheden. Het is als het ware de stageperiode van student-zeevarenden waarvoor deze studenten een vergoeding krijgen. Dé perfecte vakantiejob voor zeevarenden in spe!
  Meer informatie: www.international.socialsecurity.be/seafarers/nl/zeegewenning/over-zeegewenning.html (Nieuw venster)

• (1) Bron: https://blog.antwerpmanagementschool.be/nl/internationale-vrouwendag-maritieme-sector(Nieuw venster)
• (2) Als we het over een ‘vreemde vlag’ hebben in de context van de Overzeese Sociale Zekerheid en de Sociale Zekerheid voor Zeevarenden, dan gaat dit specifiek over een schip dat vaart onder een vlag die niet behoort tot de Europese Economische Ruimte, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk.