Koffie, de motor van duurzame verandering

Op de Internationale Koffiedag (1 oktober) plaatsen we Oxfam België in de schijnwerpers. Niet alleen vanwege hun inzet voor eerlijke handel, maar ook als klant van de Overzeese Sociale Zekerheid (OSZ). Hoe zet Oxfam zich in voor de koffieproducerende gemeenschappen over de hele wereld? En welke uitdagingen gaan schuil achter elk kopje koffie? We spraken met persverantwoordelijke Belinda Torres Leclercq en productmanager Bert Vander Vennet over het koffiebeleid van Oxfam Fair Trade.

Ontstaan

Sinds 1971 ontwikkelde Oxfam zich tot de grootste fairtradekoffiespeler in België. Met tientallen jaren ervaring en expertise in de koffiesector, proef je hun inzet voor eerlijke handel en duurzaamheid nog steeds in elk kopje koffie. Hoe we dit weten? Tijdens het inspirerende interview sippen we af en toe eens van dit zwarte goud - met dank aan de koffieboeren uit Congo, Peru en Honduras.

Op elk moment van de dag

Koffie is een vaste waarde bij het ontwaken, belangrijke gelegenheden en pauzemomenten. Uit recente cijfers blijkt dat er wereldwijd meer dan 2 miljard kopjes koffie geconsumeerd worden. Omgerekend drinkt 25% van de totale wereldbevolking dagelijks een kopje koffie. Dit resulteert in een jaarlijkse omzet van 200 miljard euro. "De koffiesector is een vrij winstgevende sector, maar het geld wordt niet altijd even eerlijk verdeeld," aldus Bert Vander Vennet. Hij is sinds twee jaar de "koffieman’ binnen Oxfam België. Hij koopt koffie aan bij verschillende coöperaties in Latijns-Amerika en Afrika.

Hoe gaat Oxfam te werk?

"Een handvol westerse reuzen controleert ongeveer 40% van de markt. De koffieboeren spelen in dit verhaal een belangrijke rol, maar krijgen niet altijd de aandacht die ze verdienen. Vaak moeten ze rondkomen met extreem lage inkomsten. "Met deze kennis gaat Oxfam aan de slag. "In het algemeen spelen een aantal factoren een rol bij de keuze van de koffie: smaak, kwaliteit en prijs. Bij Oxfam Fair Trade gaan we nog een stapje verder. Onze keuze hangt ook af van hoe de coöperatie georganiseerd is en hoe ze de boeren ondersteunt."

Oxfam koopt dus steeds rechtstreeks bij een coöperatie waarin de kleinschalige koffieboeren vertegenwoordigd zijn. "We kopen voor 100% fairtrade-gecertificeerde koffie aan. En dankzij de langdurige handelsrelaties kunnen we ook een zeer goede kwaliteit verkrijgen." Op die manier onderscheidt Oxfam Fair Trade zich van de conventionele koffiebranders.

Eerlijke prijs

Koffiebonen worden als grondstof verhandeld op de beurs. En die grondstof is vaak onderhevig aan prijsschommelingen. "Als de prijzen stijgen, profiteren de boeren, maar als ze dalen dan is het armoede troef. Helaas liggen de prijzen meestal laag. Daarom is de minimumprijs die fairtrade garandeert heel belangrijk. En bovenop die prijs wordt er ook een fairtradepremie betaald. Deze premie wordt door de coöperatie, in overleg met hun leden, gebruikt voor sociale projecten of voor technische assistentie om de productiviteit te verhogen. Daarnaast wordt er ook een kwaliteitspremie en een biologische premie toegekend voor koffie die op biologische wijze wordt geteeld.’

En het stopt niet bij het betalen van een eerlijke prijs. "We bieden ook financiële steun aan projecten die agro-ecologisch zijn of die met andere woorden een natuurlijke habitat voor koffie creëren. Hiervoor worden schaduwbomen en organische mulch (een laag van bladeren en takken die de grond bedekken) ingezet. De bomen dragen bij tot de biodiversiteit en de mulch zorgt ervoor dat het water in de bodem wordt vastgehouden. Op die manier zijn landbouwers beter bestand tegen klimaatverandering."

Uitdagingen

De prijs en de manier waarop wordt geteeld kan in een bepaalde mate worden gecontroleerd, maar de koffieboeren worden ook geconfronteerd met een reeks uitdagingen. "Het kan dan gaan om een onstabiele politieke situatie denk maar aan de Kivu-regio in Congo, beperkte kennis en middelen om de productiviteit te verhogen en socio-economische en socio-culturele kwesties, zoals ongeletterdheid en genderongelijkheid."

Naast de eerlijke prijs, bekijkt Oxfam Fair Trade ook hoe ze projecten kunnen trekken die een antwoord bieden op deze uitdagingen. Belinda, persverantwoordelijke van Oxfam België, haalt de koffiecoöperatie Rebuild Women’s Hope aan. Deze samenwerking tussen kleinschalige koffieboeren bevindt zich op het eiland Idjwi in het Kivumeer in Congo. "Women’s Hope zet heel sterk in op de verbetering van de positie van de vrouw. Ze werken gericht aan de ondersteuning van vrouwen bij het genereren van een extra inkomen. Dit heeft geleid tot een grotere betrokkenheid van vrouwen binnen de coöperatie en heeft positieve effecten op de gemeenschap. Zo zag een vrouwenkliniek voor maternale en pediatrische zorg het levenslicht.’

Pionier in fairtradekoffie

Volgens de officiële cijfers van Fairtrade Belgium blijft Oxfam ook dit jaar de belangrijkste speler in de fairtradekoffiesector in België. Als pioniers in het importeren van fairtradekoffie, hebben ze een aanzienlijke positie in de Belgische koffiemarkt verworven. En deze trend lijkt zich door te zetten. "We merken dat ook andere spelers het concept fairtrade beginnen over te nemen, maar het is onze ambitie om te blijven streven naar de eerlijkste optie, zowel op sociaal als ecologisch vlak.’

En zo bleven we bij de OSZ geïnspireerd achter: koffie is niet alleen de passie van Oxfam, maar het is ook een krachtige motor voor duurzame verandering.